Ziarnopłon wiosenny

łac. Ficaria verna

Jadalne są młode liście na surowo oraz po ugotowaniu, a także bulwki (nie mylić z bulwami!) powstające w kątach liści po ugotowaniu [1].

Roślina może zawierać lakton nienasycony: protoanemoninę (glikozyd ranunkulinę) [2] [4], a także saponiny [4]. Obecność protoanemoniny dotyczy głównie starych liści, jednak neutralizuje je podwójna obróbka cieplna (dwukrotne gotowanie po 30 minut, z dwukrotnym odlaniem wody). Taką obróbkę stosuje się w przypadku knieci błotnej (łac. Caltha palustris), która także zawiera ten związek [3]. Ranunkulina charakteryzuje się ostrym i piekącym smakiem, niewyczuwalnym w młodych liściach Ziarnopłonu Wiosennego.

Liście ziarnopłonu należy zbierać późną zimą i wczesną wiosną, bowiem później stają się gorzkie, piekące i lekko trujące. Liście możemy dodawać do wiosennych sałatek, kłaść na kanapki zamiast sałaty, dodawać do jajecznic i przyrządzać podobnie jak szpinak. Latem w kątach liści pojawiają się bulwki, które możemy zjadać wyłącznie po ugotowaniu.

Zajrzyj do darmowej próbki naszego atlasu roślin i podejmij decyzje o zakupie!

Próba smaku:

Młode liście mają smak zbliżony do szpinaku, z lekką nutą rzodkiewki. Są bardzo smaczne. Stare stają się gorzkie.

Jak prawidłowo rozpoznać?

Jest to bardzo charakterystyczna wiosenna roślina, która najczęściej występuje stadnie. Posiada żółte kwiaty na długich wznoszących się szypułkach. Po okresie kwitnięcia, w kątach liści, wyrastają charakterystyczne bulwki. Z drobnych korzeni wyrastają także charakterystycznie podługowate bulwy. Posiada też niezbyt charakterystyczne jajowato-sercowate i nagie (bez włosków) liście, które w dodatku cechują się sporą zmiennością. Roślina kwitnie w okresie marzec-maj.

Wskazówka występowania:

Roślina najczęściej występuje w wilgotnych lasach liściastych, zaroślach oraz terenach trawiastych.

Z czym można pomylić?

Kopytnik pospolity (łac. Asarum europaeum) – częściowo chroniony, wykorzystywany kulinarnie ale tylko w małych ilościach (nie można łączyć go z alkoholem). Jego liście są 3-4 razy większe od ziarnopłonu, twardsze (skórzaste). W odróżnieniu od ziarnopłonu jego łodyga jest owłosiona. Kwitnie w tym samym okresie co ziarnopłon (marzec – maj).

Knieć błotna (łac. Caltha palustris) – liście są jadalne podobnie jak Ziarnopłonu, ale przed zakwitnięciem, później stają się trujące [3]. Roślina ma nieco zbliżony kształt liścia, jednak nie posiada bulw, a także najczęściej ma po 5 płatków kwiatowych (ziarnopłon 8-12, a czasem więcej).

Właściwości medyczne:

W zastosowaniu zewnętrznym roślina działa ściągająco, niekiedy stosowana w leczeniu hemoroidów (w postaci maści oraz czopków) oraz na popękaną skórę [6], [7].

Film:

W filmie z playlisty „1000 roślin„, na której zamierzam przedstawić 1000 roślin jadalnych, pokazywałem jak wygląda ziarnopłon wiosenny. Zachęcam do zapoznania się z playlistą „1000 roślin” na moim kanale na YouTube. Pamiętaj zostawić subskrypcję oraz komentarz – wspierasz tym samym rozwój atlasu!

Wykaz źródeł:

1. Łukasz Łuczaj: Dzika Kuchnia, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, 2013
2. RAPORT NAUKOWY EFSA: Kompendium substancji botanicznych w których stwierdzono obecność naturalnie występujących składników mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzkiego w przypadku wykorzystania ich do produkcji żywności i suplementów diety. Dziennik EFSA 2012;10(5):2663. https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2018/05/Kompendium-substancji-botanicznych-w-których-stwierdzono-obecność-naturalnie.pdf
3. Łukasz Łuczaj: Dzikie Rośliny Jadalne, Chemigrafia Krosno, Krosno 2004.
4. Bolesław Broda, Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych, PZWL, Warszawa, 1985
5. Leokadia Witkowska-Żuk: Atlas Roślinności Lasów, MULTICO Oficyna wydawnicza, Warszawa, 2008.
6. Maria Teresa Della Beffa: Zioła, podręczny leksykon przyrodniczy, przekład z Niemieckiego Jadwiga Kozłowska, Świat Książki, 2004.
7. Michał Tomczyka, Jan Gudeja, Marek Sochacki: Flavonoids from Ficaria verna Huds. Z. Naturforsch. 57 c, (2002) https://www.researchgate.net/publication/11248483_Flavonoids_from_Ficaria_verna_Huds/link/02e7e52e216c4df178000000/download