Świerk pospolity

łac. Picea abies

Jadalne są młode pędy, młode szyszki, męskie kwiatostany, nasiona oraz podkorze (miazga i łyko), można je spożywać na surowo i po obróbce cieplnej [1]. Z młodych pędów można zrobić syrop (podobnie jak z sosny), a nawet dżem. W celu zrobienia dżemu, należy dolać do pędów trochę wody, zmielić je na gładką masę, gotować tak długo aż nadmiar wody zostanie usunięty, chwilę wcześniej dodać cukru (można też żelfixu) i zawekować.

Podkorze mieli się na mąkę i dodaje do wypieków chleba. Najlepiej zbierać je wczesną wiosną, kiedy drzewo puszcza najwięcej soków. Więcej informacji zamieściłem w artykule – sosna zwyczajna, bowiem proces wytwarzania mąki jest identyczny. Nasiona są bardzo małe zatem bardzo ciężko pozyskać ich dużą ilość. Szyszki można rozkładać na grzejniku, wtedy same się otworzą, a nasiona będzie łatwiej wyjąć. Przez cały rok można ucinać całe gałązki z igliwiem na smaczną terenową herbatkę (najlepiej pogotować przez kilka minut, odstawić i poczekać aż napar naciągnie).

Zajrzyj do darmowej próbki naszego atlasu roślin i podejmij decyzje o zakupie!

Próba smaku:

Młode pędy i szyszki są kwaśne, lekko cierpkie (jak cytryna lub limonka) oraz soczyste. Nasiona smakują orzechowo.

Jak prawidłowo rozpoznać?

Jest to najczęściej proste drzewo do 40m wysokości, ze zwisającymi gałęziami i zwisającymi podłużnymi (do 20cm) szyszkami. Posiada charakterystycznie łuszczącą się korę.

Wskazówka występowania:

Drzewo najczęściej występuje w południowych i północno-wschodnich lasach iglastych i mieszanych.

Z czym można pomylić?

Można pomylić z innymi drzewami iglastymi takimi jak:

Jodła pospolita (łac. Abies alba) – szyszki na Jodle są sterczące. Roślina opisana w atlasie.

Sosna (łac. Pinus) – do świerkowej szyszki najbardziej podobna jest szyszka sosny Wejmutki (która jest nieco zaokrąglona). Świerka od sosny najłatwiej odróżnić po korze. Gatunki sosny są opisane w atlasie.

Cis pospolity (łac. Taxus baccata) – niebezpieczna pomyłka (roślina bardzo toksyczna poza osnówkami). Cisa najłatwiej rozpoznać po czerwonych szyszkojagodach. Roślina opisana w atlasie.

Ciekawostka:

Między innymi w Górach Opawskich wycięto bardzo dużo świerku pospolitego, ze względu na kornika drukarza, który zaatakował znaczące obszary lasu. Nie była to naturalna lokalizacja świerku, posadzili je ludzie dla drewna (wcześniej rosły tam lasy bukowe). Wycinka lasów odsłoniła piękną perspektywę widokową, zarówno w okolicy najwyższego szczytu Gór Opawskich (podnóże Princy Vrchu po czeskiej stronie), jak i najwyższego Polskiego szczytu tych gór (podnóże Biskupiej Kopy). Aktualnie (2021) wiele zaatakowanych przez kornika świerków można między innymi obserwować w Górach Stołowych.

Właściwości medyczne:

Wewnętrznie można stosować świeże igliwie (zbieranie w maju lub kwietniu) w nieżytach górnych dróg oddechowych, kaszlu oraz reumatyzmie. W przypadku osłabień, bezsenności oraz chorobach nerwowych można robić kąpiele z igliwiem, w tym celu do kąpieli wlewa się odwar z ok. 1,5 kg igieł [2]. Odwary z dodatkiem świerku, korzenia tataraku, mięty, tymianku i skrzypu można dodawać do kąpieli w przypadku trądziku młodzieńczego. W przypadku bólów reumatycznych poleca się robić pół godzinne kąpiele z dodatkiem odwaru z igliwia świerkowego [3]. Roślina jest bogatym źródłem witaminy A oraz C [4].

Film:

W filmie zbieram młode pędy świerku (w opisie znajduje się przepis na Dżem). Zachęcam do zapoznania się z playlistą „Poradnik Chwastożercy” na moim kanale na YouTube. Pamiętaj zostawić subskrypcję oraz komentarz – wspierasz tym samym rozwój atlasu!

Wykaz źródeł:

1. Łukasz Łuczaj: Dzikie Rośliny Jadalne, Chemigrafia Krosno, Krosno 2004.
2. Witold Poprzęcki: Ziołolecznictwo, Spółdzielcza Agencja Reklamowa SPAR, 1989.
3. Jadwiga Górnica: Apteka Natury, AWM Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2016.
4. Sergei Boutenko: Wild Edibles, A Practical Guide to Foraging, with Easy Identification of 60 Edible Plants and 67 Recipes, North Atlatnic Books, Berkeley, 2013