Pokrzywa zwyczajna

łac. Urtica dioica

Cała roślina silnie podrażnia skórę. Należy zachować szczególną ostrożność podczas zbierania tej rośliny, ponieważ nadmierne poparzenia mogą powodować silny ból oraz bąble. W przypadku dużej ekspozycji na działanie pokrzywy, ból może utrzymywać się przez wiele dni. Roślina posiada parzące włoski, a właściwie ostre igły, które wbijają się płytko w skórę [1]. Uszkodzenie mechaniczne jednak nie odgrywa tutaj kluczowej robi, bowiem włoski zawierają substancje drażniące jak np. kwas mrówkowy, serotonina czy histamina [2]. Starsze liście zawierają cystolity, które mogą podrażniać nerki [3], [4]. Z tego powodu należy zjadać wyłącznie młode liście oraz młode pędy (głównie na wiosnę, a w innych porach roku po uprzednim skoszeniu – odrośnie młoda, lub z czubków rośliny). Pokrzywa całkowicie traci właściwości parzące po wysuszeniu, sparzeniu oraz ugotowaniu. Niektórzy także rolują liście pokrzywy i zjadają ją na surowo, przy tym sposobie nie ma jednak 100% gwarancji, że się nie poparzysz. Pokrzywa jest bogatym źródłem wapnia (481mg/100g) [7]. Świetnie nadaje się do suszenia w temperaturze pokojowej i przyrządzania herbat. Sparzone i posiekane ziele można stosować identycznie jak szpinak, dodawać do zup, sosów oraz jajecznic.

Z nasion pokrzywy pozyskiwany jest olej (w jej nasionach znajduję się ok. 30% oleju, są to takie kwasy tłuszczowe jak: palmitynowy, stearynowy, oleinowy, linolowy, linolenowy oraz heneikozanowy) [2]. Przez producentów zalecany jest do stosowania na zimno (nie zaleca się zatem smażenia na takim oleju). Nasiona mogą być zjadane na surowo oraz po obróbce termicznej [5].

Zajrzyj do darmowej próbki naszego atlasu roślin i podejmij decyzje o zakupie!

Jak prawidłowo rozpoznać?

Ze względu na silne właściwości parzące, roślina jest bardzo łatwa do rozpoznania. W Polsce w stanie dzikim nie ma innej rośliny o takich właściwościach, poza pokrzywą żegawką, która jest także jadalna.

Z czym można pomylić?

Roślina jest bardzo charakterystyczna ze względu na właściwości parzące. W Polsce występuje także mniejsza pokrzywa żegawka, o podobnych właściwościach. Niektórzy mylą pokrzywę z „nieparzącą” pokrzywą czyli jasnotą (np. białą i purpurową).

Właściwości medyczne:

Liście pokrzywy mogą być wykorzystywane jako środek moczopędny i ściągający (np. w przypadku lekkich biegunek i nieżytach żołądka). Mogą być także wykorzystywane jako środek pomocniczy w leczeniu początków cukrzycy. Zewnętrznie sprawdza się do mycia włosów, jako środek przeciwłupieżowy [6].

Film:

W filmie zbieram pokrzywę, a przy okazji trafiłem na niezłe stado kleszczy! Zachęcam do zapoznania się z playlistą „Poradnik Chwastożercy” na moim kanale na YouTube. Pamiętaj zostawić subskrypcję oraz komentarz – wspierasz tym samym rozwój atlasu!

Wykaz źródeł:

1. Oskar Kwiatkowski, Dorota Bartusik-Aebisher: Pokrzywa zwyczajna (Urtica Dioica) jako źródło Witaminy B5. Rola i jej zastosowanie w lecznictwie https://www.ur.edu.pl/storage/file/core_files/2021/3/21/69ad4b76e895fd93b0460a24d29d1442/Pokrzywa%20zwyczajna%20(Urtica%20Dioica)%20jako%20%C5%BAr%C3%B3d%C5%82o%20Witaminy%20B5.%20Rola%20i%20jej%20zastosowanie%20w%20lecznictwie%20(3).pdf
2. Karolina Jakubczyk, Katarzyna Janda, Sylwia Szkyrpan, Izabela Gutowska, Jolanta Wolska: Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne, Pom J Life Sci 2015, 61, 2, 191–198. https://www.researchgate.net/publication/306272352_POKRZYWA_ZWYCZAJNA_URTICA_DIOICA_L_-_CHARAKTERYSTYKA_BOTANICZNA_BIOCHEMICZNA_I_WLASCIWOSCI_PROZDROWOTNE/link/584e835908aecb6bd8ce7164/download
3. Bartosz Kasprowicz: Pokrzywa –właściwości lecznicze i kulinarne wykorzystanie. https://lifesherbs.pl/wp-content/uploads/2020/04/KAS
4. Łukasz Łuczaj: Dzikie Rośliny Jadalne, Chemigrafia Krosno, Krosno 2004.
5. Sergei Boutenko: Wild Edibles, A Practical Guide to Foraging, with Easy Identification of 60 Edible Plants and 67 Recipes, North Atlatnic Books, Berkeley, 2013.
6. Aleksander Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. PAŃSTWOWY ZAKŁAD WYDAWNICTW LEKARSKICH, Warszawa, 1982.
7. Baza danych nt. produktów żywieniowych https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/169819/nutrients