Słonecznik bulwiasty, topinambur

łac. Helianthus tuberosus

Jadalne są bulwy tej rośliny, które zjadamy na surowo lub po obróbce termicznej [4]. Można je gotować (najlepiej krótko, żeby się nie rozgotowały), piec razem ze skórką oraz kisić. Kiszony topinambur jest bardzo smaczny i chrupki (smakiem przypomina kiszone ogórki z nutą zapachu sera pleśniowego). Roślina zawiera inulinę, wielocukier którego człowiek nie trawi i może powodować gazy. Ze względy na to, że roślina jest w wielu krajach uprawiana jako warzywo, mamy szczegółowe informacje nt. jej wartości odżywczych. Bulwy zbieramy pod koniec jesieni oraz na początku zimy (czasami można coś ukopać nawet wczesną wiosną).

Wartość energetyczna: 73 kcal (bulwy surowe) [3], 41 kcal (ugotowane) / 100g [1]. Ponadto bulwy zawierają: 2g białka oraz 17g węglowodanów (z czego jednak 75% to inulina), wiele minerałów oraz witamin, jak np. wit. C, beta-karoten oraz witaminy z grupy B (szczegółowy wykaz w źródle [3]).

Zajrzyj do darmowej próbki naszego atlasu roślin i podejmij decyzje o zakupie!

Próba smaku:

Bulwy topinamburu są soczyste oraz słodkie, a po ukiszeniu przypominają nieco ogórki kiszone.

Jak prawidłowo rozpoznać?

Topinambur najłatwiej rozpoznać po charakterystycznych bulwach, przypominających kształtem imbir. Wysokością oraz wyglądem kwiatu, roślina przypomina słonecznik zwyczajny, jednak jej kwiaty są o wiele mniejsze. Słonecznik bulwiasty posiada od 3 do 15 kwiatostanów na jednej roślinie, kwitnie od lipca do listopada.

Wskazówka występowania:

Roślina często spotykana na przydomowych ogródkach, jednak jako że jest inwazyjna, można ją spotkać także na polach oraz nieużytkach.

Z czym można pomylić?

Słonecznik zwyczajny (łac. Helianthus annuus) – posiada charakterystyczny kwiatostan pełny jadalnych nasion, a w dodatku roślina nie posiada bulw.

Rudbekia (łac. Rudbeckia) – roślina nie posiada bulw.

Tojad (łac. Aconitum) – roślina śmiertelnie trująca. Jej bulwy mogą być nieco podobne, jednak są mniejsze i na ogół ciemniejszego koloru. Roślina bardzo rzadko spotykana, ale czasami może być hodowana w ogrodach. Bulwy tojadu są bardzo gorzkie i niesmaczne [5]. Roślina opisana w atlasie.

Właściwości medyczne:

Inulina może być wykorzystywana jako naturalny probiotyk [7]. Liście były stosowane w chińskiej medycynie ludowej do leczenia złamań kości, ran skóry oraz obrzęków. W Rosji (Republika Adygei) przyrządza się napar na bazie kwiatów słonecznika bulwiastego, mający działanie oczyszczające, przywracające system odpornościowy oraz wzmacniający naczynia krwionośne. Herbaty stosowane są także w profilaktyce cukrzycy i chorób nerek [3], [6], [7].

Film:

Na filmie kopie topinambur i przyrządzam z niego kawę. Zachęcam do zapoznania się z playlistą „Poradnik Chwastożercy” na moim kanale na YouTube. Pamiętaj zostawić subskrypcję oraz komentarz – wspierasz tym samym rozwój atlasu!

Wykaz źródeł:

1. Iwona Mystkowska, Krystyna Zarzeck: Wartość odżywcza i prozdrowotna słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus L.), Postępy fitoterapii 2/2013 http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2014/11/pf_2013_123-126.pdf
2. Iwona Mystkowska, Krystyna Zarzecka, Marek Gugała,, Alicja Baranowska: Właściwości probiotyczne i farmakologiczne słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus L.), Probl Hig
3. Barbara Sawicka, Dominika Skiba, Piotr Barbaś: Właściwości odżywcze i zdrowotne Helianthus tuberosus L.
4. Łukasz Łuczaj: Dzika Kuchnia, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, 2013
5. Blog prof. Łukasza Łuczaja http://lukaszluczaj.pl/tojad-lek-pozywienie-i-trucizna-w-jednym/
6. Blog dr. Różańskiego https://rozanski.li/118/inulina-jako-prebiotyk/
7. Iwona Mystkowska, Krystyna Zarzecka, Marek Gugała, Alicja Baranowska: Właściwości probiotyczne i farmakologiczne słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus L.) Probl Hig E pidemiol 2015, 96(1): 64-66. http://www.phie.pl/pdf/phe-2015/phe-2015-1-064.pdf