Szczaw zwyczajny

łac. Rumex acetosa

Jadalne są liście i kwiatostany, na surowo lub po ugotowaniu [1], [9]. Można wykorzystywać także ususzony korzeń oraz nasiona [1], [6]. Podobnie jak szpinak roślina zawiera szczawiany [2]. Ich ilość jest zmienna, niektóre badania podają, że od 273 mg do 953 mg na 100g liści. Zawartość zależy od odmiany (badano szczaw zielony i pstrokaty), a także wieku (młode liście mają mniej szczawianów) [3]. Dopuszczalne dzienne spożycie szczawianów wynosi 250 mg na dobę [4]. Ze względu na kwaśny smak oraz niewielką wagę liści, raczej trudno przekroczyć dopuszczalny limit. 100g szczawiowego pesto dodanego do makaronu stanowi porcję dla co najmniej 4 osób.

W korzeniu znajdują się glikozydy antrachinowe (emodyna, reina, nepotyna, chryzofanol), kwas protakatechowy, a także garbniki [5]. Pochodne hydroksyantracenu ze względu na niekorzystne działanie zdrowotne, podlegają prawnym regulacjom [7]. Związki te mają właściwości rozwalniająco-przeczyszczające. Suszenie oraz gotowanie powoduje ich stopniowe utlenianie [8]. Ze względu na niewiele źródeł, wskazujących na całkowite bezpieczeństwo spożywania korzenia tej rośliny (po wysuszeniu lub ugotowaniu), zalecam ostrożność.

Klasycznym przepisem jest zupa szczawiowa. Do gotującego się bulionu wystarczy dodać kilka solidnych garści posiekanego ziela. Ze szczawiu można przyrządzać także przetwory na zimę. W tym celu siekamy szczaw, wrzucamy go do rondla z rozgrzanym olejem, smalcem lub masłem, dodajemy pokrojoną w kostkę cebulę, sól oraz przyprawy. Gotujemy (często mieszając) przez kilkanaście minut, a następnie wekujemy. Polecam używać małych słoików (np. po musztardzie), bowiem szczaw jest bardzo kwaśny, dlatego mały słoik na wykonanie jednej zupy jest zupełnie wystarczający. Słoiczki można przechowywać do roku. Na ich bazie można przyrządzać dania ala-szpinak, wystarczy dorzucić go do makaronu. Cukier oraz inne nuty słodyczy, mogą nieco zamaskować kwaśny smak (jeżeli przesadzimy i za dużo go dodamy).

Zajrzyj do darmowej próbki naszego atlasu roślin i podejmij decyzje o zakupie!

Próba smaku:

Roślina jest silnie kwaśna lecz przyjemna w smaku.

Jak prawidłowo rozpoznać?

Roślina do 1 m wysokości. Większość liści jest odziomkowych, jaowato-podługowatych, ze strzałkowatą nasadą i długim ogonkiem, tylko niektóre liście (górne) wyrastają z łodygi i są siedzące. Z tego powodu większość liści zbiera się przy ziemi. Na długiej łodydze wyrastają kwiaty oraz owoce.

Wskazówka występowania:

Roślina pospolita na terenie całego kraju, często rośnie na łąkach, przydrożach i w miejscach ruderalnych.

Z czym można pomylić?

W Polsce występuje około 20 gatunków szczawiu. Niektóre są bardzo zmienne, dlatego poprawna identyfikacja co do gatunku, może okazać się bardzo skomplikowana. W przypadku szczawiów najlepiej użyć osobistego laboratorium, czyli smaku. Żaden szczaw występujący na dziko w Polsce nie jest śmiertelnie toksyczny, ale należy unikać tych o gorzkim smaku. Jadalny szczaw powinien być silnie kwaśny i smaczny, są to przede wszystkim szczawie mające strzałkowatą nasadę liścia (szczaw zwyczajny, szczaw rozpierzchły oraz szczaw polny). Inne szczawie są na ogół łagodne w smaku, często niesmaczne i mające sercowatą lub tępą nasadę liścia (szczaw skupiony, szczaw tępolistny, szczaw kędzierzawy – podobno nawet smaczny, a jego liście są silnie pofałdowane). Liście niektórych gatunków gorzknieją dopiero gdy są starsze [10].

Właściwości medyczne:

Szczaw może być wykorzystywany w miejscowym leczeniu pęcherzy oraz oparzeń [11]. W medycynie tradycyjnej wykorzystywany jako środek na zaparcia oraz biegunki [12].

Film:

Zachęcam do zapoznania się z playlistą „Poradnik Chwastożercy” na moim kanale na YouTube. Pamiętaj zostawić subskrypcję oraz komentarz – wspierasz tym samym rozwój atlasu!

Wykaz źródeł: