Ciemiężyca biała

łac. Veratrum album

Cała roślina jest śmiertelnie trująca i zawiera alkaloidy steroidowe: protoweratryny, oraz estry alkaminowe – pochodne jerwiny (furanopiperydyna) np. cyklopamina [1]. W kłączu może występować do ok. 1,5% alkaloidów [2]. Po spożyciu rośliny obserwowane są zaburzenia żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, wymioty), objawy neurologiczne (zawroty głowy, zaburzenia widzenia) oraz bradykardia [3]. Pierwsze objawy mogą pojawić się od 15 minut do nawet kilku godzin. Między innymi odnotowano przypadki zatruć przez dzieci, po spożyciu kilku plasterków korzenia, na drodze pomyłki z goryczką żółtą (łac. Gentiana lutea), która nie występuje naturalnie w Polsce [3].

Zajrzyj do darmowej próbki naszego atlasu roślin i podejmij decyzje o zakupie!

Próba smaku:

Roślina jest gorzkiego smaku.

Próba węchu:

Wąchanie korzenia powoduje kichanie.

Jak prawidłowo rozpoznać?

Roślina do 1,5 metra wysokości, posiadająca grubą i owłosioną łodygę, jajowatolancetowate i zaostrzone liście, spodem krótko owłosione. Posiada bladożółtawe, czasem białawe kwiaty, zebrane w wiechy. Kwitnie od czerwca do sierpnia [5].

Wskazówka występowania:

Roślina bardzo rzadka, naturalnie występująca tylko w Bieszczadach (Bieszczadzki Park Narodowy) oraz sporadycznie na Lubelszczyźnie.

Z czym można pomylić?

W Polsce występują także inne gatunki ciemiężycy, które mają bardzo podobne liście, ale różnią się głównie kolorem kwiatów (warto sugerować się nazwami – biała, czerwona i zielona).

Ciemiężyca czarna (łac. Veratrum nigrum) – roślina bardzo rzadka, występuje w Rezerwacie Przyrody w Łabunie, posiada czerwonobrunatne kwiaty oraz podobne właściwości co ciemiężyca biała.

Ciemiężyca zielona (łac. Veratrum lobelianum) – nieco częstsza, występuje na południu Polski (głównie w górach i na pogórzu). Posiada żółtawozielone kwiaty oraz podobne właściwości co ciemiężyca biała.

Ponadto roślinę ze względu na liście można pomylić z:

Czosnek niedźwiedzi (łac. Allium ursinum) – roślina jadalna i tutaj sprawa jest prosta bowiem roślina wydziela silny zapach czosnku, a ciemiężyca nie. Jego zdjęcie w artykule o zimowit jesienny.

Właściwości medyczne:

Surowcem jest kłącze ciemiężycy, które znacząco obniża ciśnienie tętnicze krwi i zwalnia pracę serca. Niegdyś wykorzystywana zewnętrznie na wszy głowowe oraz łonowe [4].

Film:

Zachęcam do zapoznania się z playlistą „Rośliny Trujące” na moim kanale na YouTube. Pamiętaj zostawić subskrypcję oraz komentarz – wspierasz tym samym rozwój atlasu!

Wykaz źródeł:

1. RAPORT NAUKOWY EFSA: Kompendium substancji botanicznych w których stwierdzono obecność naturalnie występujących składników mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzkiego w przypadku wykorzystania ich do produkcji żywności i suplementów diety. Dziennik EFSA 2012;10(5):2663. https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2018/05/Kompendium-substancji-botanicznych-w-których-stwierdzono-obecność-naturalnie.pdf
2. Bolesław Broda, Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych, PZWL, Warszawa, 1985.
3. Christine Rauber-Lüthy, Ulrike Halbsguth, Hugo Kupferschmidt, Naoko König, Chloé Mégevand, Karin Zihlmann & Alessandro Ceschi (2010): Low-dose exposure to Veratrum album in children causes mild effects – a case series, Clinical Toxicology, 48:3, 234-237 https://www.tandfonline.com/doi/full/10.3109/15563650903575243
4. Aleksander Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. PAŃSTWOWY ZAKŁAD WYDAWNICTW LEKARSKICH, WARSZAWA, 1982.
5. Leokadia Witkowska-Żuk: Flora Polski. Rośliny leśne, MULTICO Oficyna wydawnicza, Warszawa, 2018.